श्री ज्ञानेश्वर महाराज हरिपाठ | Sampurna Haripath in Marathi

॥ जय जय रामकृष्ण हरि ॥ 

अलंकापुरी पुण्यभूमी पवित्र । तिथे नांदतो ज्ञानराजा सुपात्र ॥१॥ 
तया आठविता महापुण्यराशी। नमस्कार माझा सदगुरु ज्ञानेश्वराशी ॥२॥ 

रूप पाहतां लोचनीं । सुख जालें वो साजणी॥१॥ 
तो हा विठ्ठल बरवा । तो हा माधव बरवा॥२॥ 
बहुतां सुकृतांची जोडी । म्हणुनि विठ्ठलीं आवडी॥३॥ 
सर्व सुखाचें आगर । बाप रखुमादेवीवरू ॥४॥

सुंदर ते ध्यान उभे विटेवरी । कर कटेवरी ठेवून या ॥१॥ 
तुळशी हार गळा कासे पितांबर । आवडे निरंतर हेचि ध्यान ॥२॥ 
मकर कुंडले तळपती श्रवणी । कंठी कौस्तुभमणी विराजीत ॥३॥ 
तुका म्हणे माझे हेचि सर्व सुख । पाहीन श्रीमुख आवडीने ॥४॥


॥ श्री ज्ञानदेव हरिपाठ ॥

॥ एक ॥ 

देवाचिये द्वारीं उभा क्षणभरी । तेणें मुक्ति चारी साधियेल्या ॥१॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी ॥२॥ 
असोनि संसारीं जिव्हे वेगु करी । वेदशास्त्र उभारी बाह्या सदा ॥३॥ 
ज्ञानदेव म्हणे व्यासाचिया खुणा । द्वारकेचा राणा पांडवांघरीं ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ दोन ॥ 

चहूं वेदीं जाण साहीशास्त्रीं कारण । अठराही पुराणें हरिसी गाती ॥१॥ 
मंथुनी नवनीता तैसें घे अनंता । वायां व्यर्थ कथा सांडी मार्गु ॥२॥ 
एक हरि आत्मा जीवशिव सम । वायां तू दुर्गमा न घाली मन ॥३॥ 
ज्ञानदेवा पाठ हरि हा वैकुंठ । भरला घनदाट हरि दिसे ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ तीन ॥ 

त्रिगुण असार निर्गुण हें सार । सारासार विचार हरिपाठ ॥१॥ 
सगुण निर्गुण गुणाचें अगुण । हरिवीणें मन व्यर्थ जाय ॥२॥ 
अव्यक्त निराकार नाहीं ज्या आकार । जेथुनि चराचर त्यासी भजें ॥३॥ 
ज्ञानदेवा ध्यानीं रामकृष्ण मनीं । अनंत जन्मांनी पुण्य होय ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ चार ॥ 

भावेंवीण भक्ति भक्तिविण मुक्ति । बळेंवीण् शक्ति बोलं नये ॥१॥ 
कैसेनि दैवत प्रसन्न त्वरित । उगा राहें निवांत शिणसी वायां ॥२॥ 
सायासें करिसी प्रपंच दिननिशीं । हरिसी न भजसी कवण्या गुणें ॥३॥ 
ज्ञानदेव म्हणें हरिजप करणें । तुटेल धरणें प्रपंचाचें ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ पाच ॥ 

योगयागविधि येणें नोहे सिद्धी । वायांचि उपाधि दंभ धर्म ॥१॥ 
भावेंविण देव न कळे नि:संदेह । गुरुविण अनुभव कैसा कळे ॥२॥ 
तपेंवीण दैवत दिधल्याविण प्राप्त । गुजेंविण हित कोण सांगे ॥३॥ 
ज्ञानदेव सांगे दृष्टांताची मात । साधूचे संगती तरणोपाय ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ सहा ॥ 

साधुबोध झाला तो नुरोनियां ठेला । ठायींच मुराला अनुभवें ॥१॥ 
कापुराची वाती उजळली ज्योति । ठायींच समाप्ति झाली जैसी ॥२॥ 
मोक्षरेख आला भाग्यें विनटला । साधूंचा अंकिला हरिभक्त ॥३॥ 
ज्ञानदेवा गोडी संगति सज्जनीं । हरि दिसे जनीं आत्मतत्वीं ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ सात ॥ 

पर्वताप्रमाणे पातक करणें । वज्रलेप होणें अभक्तासी ॥१॥ 
नाहीं ज्यांसी भक्ति ते पतित अभक्त । हरिसी न भजत दैवहत ॥२॥ 
अनंत वाचाळ बरळती बरळ । त्यां कैंचा दयाळ पावे हरि ॥३॥ 
ज्ञानदेवा प्रमाण आत्मा हा निधान । सर्वांघटीं पूर्ण एक नांदे ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ आठ ॥ 

संतांचे संगतीं मनोमार्ग गति । आकळावा श्रीपति येणें पंथें ॥१॥ 
रामकृष्ण वाचा भाव हा जीवाचा । आत्मा जो शिवाचा राम जप ॥२॥ 
एकतत्व नाम साधिती साधन । द्वैताचें बंधन न बाधिजे ॥३॥ 
नामामृत गोडी वैष्णवां लाधली । योगियां साधली जीवनकळा ॥४॥ 
सत्वर उच्चार प्रल्हादीं बिंबला । उद्धवा लाधला कृष्णदाता ॥५॥ 
ज्ञानदेव म्हणे नाम हें सुलभ । सर्वत्र दुर्लभ विरळा जाणे ॥६॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ न‌ऊ ॥ 

विष्णुविण जप व्यर्थ त्याचें ज्ञान । रामकृष्णीं मन नाहीं ज्याचें ॥१॥ 
उपजोनी करंटा नेणें अद्वय वाटा । रामकृष्णीं पैठा कैसा होय ॥२॥ 
द्वैताची झाडणी गुरुविण ज्ञान । तया कैचें कीर्तन घडे नामीं ॥३॥ 
ज्ञानदेव म्हणे सगुण हें ध्यान । नामपाठ मौन प्रपंचाचे ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ दहा ॥ 

त्रिवेणीसंगमीं नाना तीर्थे भ्रमी । चित्त नाहीं नामीं तरी तें व्यर्थ ॥१॥ 
नामासी विन्मुख तो नर पापिया । हरिवीण धांवया न पावे कोणी ॥२॥ 
पुराणप्रसिद्ध वोलिले वाल्मीक । नामें तीन्ही लोक उद्धरती ॥३॥ 
ज्ञानदेव म्हणे नाम जपा हरीचें । परंपरा त्याचें कुळ शुद्ध ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ अकरा ॥ 

हरि उच्चारणीं अनंत पापराशी । जातील लयासी क्षणमात्रे ॥१॥ 
तृण अग्निमेळें समरस झालें । तैसें नामें केलें जपतां हरि ॥२॥ 
हरि उच्चारण मंत्र पै अगाध । पळे भूतबाधा भेणे याचे ॥३॥ 
ज्ञानदेव म्हणे हरि माझा समर्थ । न करवे अर्थ उपनिषदां ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ बारा ॥ 

तीर्थ व्रत नेम भावेंविण सिद्धि । वायांचि उपाधि करिसी जनां ॥१॥ 
भावबळें आकळे येऱ्हवीं नाकळे । करतळीं आंवळे तैसा हरि ॥२॥ 
पारियाचा रवा घेतां भूमिवरी । यत्न परोपरी साधन तैसें ॥३॥ 
ज्ञानदेव म्हणे निवृत्ति निर्गुण । दिधलें संपूर्ण माझे हातीं ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ तेरा ॥ 

समाधि हरिची सम सुखेंवीण । न साधेल जाण द्वैतबुद्धि ॥१॥ 
बुद्धीचें वैभव अन्य नाहीं दुजें । एका केशवराजें सकळ सिद्धि ॥२॥ 
ऋद्धि सिद्धि निधी अवघीच उपाधि । जंव त्या परमानंदीं मन नाहीं ॥३॥ 
ज्ञानदेवी रम्य रमलें समाधान । हरिचें चिंतन सर्वकाळ ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ चौदा ॥ 

नित्य सत्य मित हरिपाठ ज्यासी । कळीकाळ त्यासी न पाहे दृष्टी ॥१॥ 
रामकृष्ण उच्चार अनंतराशी तप । पापाचे कळप पळती पुढें ॥२॥ 
हरि हरि हरि मंत्र हा शिवाचा । म्हणती जे वाचा तयां मोक्ष ॥३॥ 
ज्ञानदेवा पाठ नारायण नाम । पाविजे उत्तम निजस्थान ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ पंधरा ॥ 

एक नाम हरि द्वैतनाम दुरी । अद्वैत कुसरी विरळा जाणें ॥१॥ 
समबुद्धि घेतां समान श्रीहरि । शमदमांवरी हरि झाला ॥२॥ 
सर्वांघटीं राम देहांदेहीं एक । सूर्य प्रकाशक सहस्ररश्मी ॥३॥ 
ज्ञानदेवा चित्तीं हरिपाठ नेमा । मागिलिया जन्मा मुक्त झालों ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ सोळा ॥ 

हरिनाम जपे तो नर दुर्लभ । वाचेसी सुलभ रामकृष्ण ॥१॥ 
राम कृष्ण नामीं उन्मनी साधली । तयासी लाधली सकळ सिद्धी ॥२॥ 
सिद्धि बुद्धि धर्म हरिपाठीं आले । प्रपंची निवाले साधुसंगे ॥३॥ 
ज्ञानदेवा नाम रामकृष्ण ठसा । येणें दशदिशा आत्माराम ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ सतरा ॥ 

हरिपाठकीर्ति मुखें जरी गाय । पवित्रचि होय देह त्याचा ॥१॥ 
तपाचे सामर्थ्ये तपिन्नला अमूप । चिरंजीव कल्प वैकुंठीं नांदे ॥२॥ 
मातृपितृभ्राता सगोत्र अपार । चतुर्भुज नर हो‌ऊनि ठेले ॥३॥ 
ज्ञान गूढ गम्य ज्ञानदेवा लाधलें । निवृत्तीनें दिले माझ्या हातीं ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ अठरा ॥ 

हरिवंशपुराण हरिनाम कीर्तन । हरिविण सौजन्य नेणें कांहीं ॥१॥ 
त्या नरा लाधलें वैकुंठ जोडलें । सकळ घडलें तीर्थाटन ॥२॥ 
मनोमार्गें गेला तो तेथे मुकला । हरिपाठीं स्थिरावला तोचि धन्य ॥३॥ 
ज्ञानदेवा गोडी हरिनामाची जोडी । रामकृष्णीं आवडि सर्वकाळ ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ एकोणवीस ॥

वेदशास्त्रपुराण श्रुतिचे वचन । एक नारायण सार जप ॥१॥ 
जप तप कर्म हरिविण धर्म । वा‌उगाचि श्रम व्यर्थ जाय ॥२॥ 
हरिपाठीं गेले ते निवांतचि ठेले । भ्रमर गुंतले सुमनकळिके ॥३॥ 
ज्ञानदेवां मंत्र हरिनामाचे शस्त्र । यमें कुळगोत्र वर्जियेले ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ वीस॥

नामसंकीर्तन वैष्णवांची जोडी । पापे अनंत कोडी गेली त्यांची ॥१॥ 
अनंत जन्मांचे तप एक नाम । सर्वमार्ग सुगम हरिपाठ ॥२॥ 
योग याग क्रिया धर्माधर्म माया । गेले ते विलया हरिपाठीं ॥३॥ 
ज्ञानदेवा यज्ञ याग क्रिया धर्म । हरिविण नेम नाहीं दुजा ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ एकवीस ॥

काळ वेळ नाम उच्चारितां नाही । दोन्ही पक्ष पाहीं उद्धरती ॥१॥ 
रामकृष्ण नाम सर्व दोषां हरण । जडजीवां तारण हरि एक ॥२॥ 
हरिनाम सार जिव्हा या नामाची । उपमा त्या देवाची कोण वानी ॥३॥ 
ज्ञानदेवा सांग झाला हरिपाठ । पूर्वजां वैकुंठ-मार्ग सोपा ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ बावीस ॥ 

नित्यनेम नामीं ते प्राणी दुर्लभ । लक्ष्मीवल्लभ तयां जवळी ॥१॥ 
नारायण हरि नारायण हरि । भुक्ति मुक्ति चारी घरीं त्यांच्या ॥२॥ 
हरिविण जन्म नरकचि पैं जाणा । यमाचा पाहुणा प्राणि होय ॥३॥ 
ज्ञानदेव पुसे निवृत्तीसी चाड । गगनाहुनि वाड नाम आहे ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ तेवीस॥ 

सात पांच तीन दशकांचा मेळा । एक तत्त्वीं कळा दावी हरि ॥१॥ 
तैसें नव्हे नाम सर्वत्र वरीष्ठ । तेथें कांहीं कष्ट न लागती ॥२॥ 
अजपा जपणें उलट प्राणाचा । तेथेंहि मनाचा निर्धार असे ॥३॥ 
ज्ञानदेवा जिणें नामेंविण व्यर्थ । रामकृष्णीं पंथ क्रमियेला ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ चोवीस॥ 

जप तप कर्म क्रिया नेम धर्म । सर्वांघटीं राम भाव शुद्ध ॥१॥ 
न सोडी हा भावो टाकी रे संदेहो । रामकृष्ण टाहो नित्य फोडी ॥२॥ 
जाति वित्त गोत कुलशील मात । भजकां त्वरीत भावयुक्त ॥३॥ 
ज्ञानदेवा ध्यानीं रामकृष्ण मनीं । वैकुंठभुवनी घर केलें ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ पंचवीस ॥ 

जाणीव नेणीव भगवंतीं नाहीं । हरि‌उच्चारणीं पाही मोक्ष सदां ॥१॥ 
नारायण हरि उच्चार नामाचा । तेथें कळिकाळाचा रीघ नाहीं ॥२॥ 
तेथील प्रमाण नेणवें वेदांसी । तें जीवजंतूंसी केंवी कळे ॥३॥ 
ज्ञानदेवा फळ नारायण पाठ । सर्वत्र वैकुंठ केलें असे ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ सव्वीस ॥ 

एक तत्व नाम दृढ धरीं मना । हरीसी करुणा ये‌ईल तुझी ॥१॥ 
तें नाम सोपें रे राम-कृष्ण गोविंद । वाचेसी सद्गद जपे आधीं ॥२॥ 
नामापरतें तत्त्व नाहीं रे अन्यथा । वायां आणिका पंथा जासील झणीं ॥३॥
 ज्ञानदेवा मौन जप माळ अंतरी । धरोनी श्रीहरि जपे सदां ॥४॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ सत्तावीस ॥ 

सर्व सुख गोडी साही शास्त्रें निवडी । रिकामा अर्धघडी राहूं नको ॥१॥ 
लटिका व्यवहार सर्व हा संसार । वायां येरझार हरिवीण ॥२॥ 
नाम मंत्र जप कोटी जा‌ईल पाप । रामकृष्णीं संकल्प धरुनि राहें ॥३॥ 
निजवृत्ति हे काढी सर्व माया तोडी । इंद्रियांसवडी लपू नको ॥४॥ 
तीर्थी व्रतीं भाव धरी रे करुणा । शांति दया पाहुणा हरि करी ॥५॥ 
ज्ञानदेवा प्रमाण निवृत्तिदेवीं ज्ञान । समाधि संजीवन हरिपाठ ॥६॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ अठठावीस ॥ 

अभंग हरिपाठ असती अठ्ठावीस । रचिले विश्वासें ज्ञानदेवें ॥१॥ 
नित्य पाठ करी इंद्रायणीतीरीं । होय अधिकारी सर्वथा तो ॥२॥ 
असावें एकाग्रीं स्वस्थ चित्त मनीं । उल्हासेंकरूनी स्मरावा हरि ॥३॥ 
अंतकाळी तैसा संकटाचे वेळीं । हरि त्या सांभाळी अंतर्बाह्य ॥४॥ 
संतसज्जनांनी घेतली प्रचीति । आळसी मंदमति केवीं तरे ॥५॥ 
श्रीगुरु-निवृत्तिवचन तें प्रेमळ । तोषला तात्काळ ज्ञानदेव ॥६॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी

॥ एकोणतीस॥ 

कोणाचें हें घर हा देह कोणाचा । आत्माराम त्याचा तोचि जाणे ॥ १ ॥ 
मी तूं हा विचार विवेक शोधावा । गोविंदा माधवा याच देहीं ॥ २ ॥ 
देहीं ध्याता ध्यान त्रिपुटीवेगळा । सहस्र दळीं उगवला सूर्य जैसा ॥ ३ ॥ 
ज्ञानदेव म्हणे नयनाची ज्योती । या नावें रूपें तुम्ही जाणा ॥ ४ ॥ ॥ 
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा । पुण्याची गणना कोण करी


॥ इति श्रीज्ञानदेव हरिपाठ समाप्त ॥

ह.भ.प. जंगले महाराज शास्त्री यांच्या सुमधुर वाणीतून श्री संत ज्ञानेश्वर महाराज यांचा संपूर्ण हरिपाठ व गुरुपरंपरेचे अभंग वारकरी चाली